موزه علوم و فنون آموزش و پرورش استان اصفهان -

آسمان نما وسیله ای است شامل یک پروژکتور نوری یا دیجیتالی که در مرکز یک نیمکره گنبدی شکل نصب شده و عمل شبیه سازی صورتهای فلکی و موضوعات سماوی را در هر زمان از سال انجام می دهد. با استفاده از این ابزار کمک آموزشی می توان علاوه بر آموزش مبانی نجوم کروی برخی پدیده های سماوی مانند: خورشید گرفتگی ، ماه گرفتگی ، انواع حرکت سیارات ، حرکت آرام یا تند کره ی آسمان ، حرکت خاص ستارگان در بازه ی زمانی طولانی چند هزار سال ، پدیده ی شفق و فلق و ... را در هر نقطه ی فرضی از کره ی زمین و در هر زمان دلخواه مشاهده کرد.
آسمان نماها پل ارتباطی مناسب جهت آگاهی دادن عموم از پیشرفتهای نجومی جدید نیز می باشند به گونه ای که برخی از آنها به مثابه مراکز و مراجع علمی منطقه ای جهت اشاعه اخبار و اطلاعات علمی جدید محسوب می شوند و نتایج برخی پژوهشها و تحقیقات را عرضه می کنند.هم اکنون حدود 2500 آسمان نما در نقاط مختلف جهان وجود دارد که هر ساله حدود 100 میلیون نفر بازدید کننده دارند.
سابقه ی طراحی و ساخت آسمان نما به قرن هجدهم باز می گردد زمانیکه ساخت گویهای متحرک و افلاک نماهای مکانیکی با نام پلانتاریوم متداول بودند.در اواسط قرن هفدهم چند گوی توخالی به قطر 4 تا 5 متر (13 تا 16 فوت) ساخته شد بطوریکه در داخل آن تعداد محدودی بازدید کننده می توانستند ستارگان را بصورت سوراخهای کوچک در گوی مشاهده کنند. اولین آسمان نما با پروژکتور ستاره ای توسط والتر بورس فیلد Walter bauersfeld (1959-1879) که در شرکت کارل زایس آلمان (Carl Zaiss ) کار می کرد ابداع و ساخته شد. مدل شماره ی یک آسمان نما نیز در سال 1923 میلادی کامل گردید و همان سال در موزه ی دوچیز (Deutsches) مونیخ به نمایش گذاشته شد. دومین مدل آسمان نما که مورد استفاده قرار گرفت شکل و قواره ای عجیب همانند یک دمبل بزرگ داشت . اولین تماشاخانه (تئاتر) عمومی ستاره شناسی نیز در ویینا (Vienna) رم ایتالیا و مسکو ساخته شد. در نمایشگاه بین المللی شیکاگو در سال 1930 میلادی آسمان نمای آدلر (Adler ) درهایش را برای نمایش عمومی گشود. آن تاکنون بعنوان یکی از برجسته ترین آسمان نماهای دنیا باقی مانده است. آسمان نمای لندن در سال 1958 میلادی کامل گردید. این آسمان نما نخستین آسمان نمای با گنبد بتنی بود. پیشتاز و مروّج آسمان نماهای کوچک در ایالات متحده آرماند اسپیتز Armand spitz (1971-1904 ) بود که صدها آسمان نمای کوچک در مناطق مختلف نصب و راه اندازی کرد. در ژاپن نیز تولید کنندگان ادوات نوری به نامهای سیزوگوتو Seizo Goto و مینولتا Minolta صدها آسمان نمای کوچک در بخشهای مختلف کشور نصب و راه اندازی کردند. در اوایل دهه ی 1980 میلادی اونز و سادرلند Evans & Sutherland    اولین پروژکتور ستاره ای دیجیتال را ابداع کردند که توانمندیهای بیشتری نسبت به پروژکتور های متداول داشت.